Title:

Date:

October 22 — November 1, 2020

Place:

Square in front of the Teatr Polski, Poznan, Poland

Curator:

Artist:

Work:

Installation Social Marble: Scenery

Pomnik Lenina

Białoruskie władze często odwołują się do sowieckiego dziedzictwa i mitologii. Ślady Związku Radzieckiego można znaleźć w niemalże wszystkich sferach publicznych – w gospodarce, edukacji, wojsku i kulturze. Świadome, krytyczne procesy oddzielania się od „sowietu”, włączające w swe działania instytucje i praktyki, niemalże nie istnieją. W Białorusi wciąż stoi ponad czterysta pomników Lenina. Najbardziej monumentalny z nich – Lenin na cokole – znajduje się na Placu Niepodległości przy Domu Rządowym w Mińsku. Pomnik ten jest „uświęcony”: nie wolno go fotografować, nie można podejść do niego od tyłu, po jego schodach mogą wspinać się jedynie przedstawiciele władz.

W stworzonej przeze mnie instalacji mit radziecki, na którym opiera się władza państwowa współczesnej Białorusi, jest przedstawiony w formie pustego cokołu. W przeciwieństwie do pierwowzoru, instalacja została wykonana z tanich materiałów: sklejki i folii z marmurowym nadrukiem.

Zasłona / ekran / scenografia

Marmur społeczny ujawnia różne warstwy znaczeniowe. Przedstawia pustą skorupę białoruskiej ideologii, opartej na micie radzieckim jednocześnie stanowiąc metaforę zasłony przykrywającej przemoc białoruskich władz. A w kontekście miejsca – placu przed teatrem – staje się szczególną społeczną scenografią.

Praca ta jest zaprojektowana jako interaktywna instalacja dla wszystkich osób chcących przyłączyć się do białoruskiego pokojowego protestu. Chciałbym, by mieszkanki i mieszkańcy Poznania stworzyli na instalacji wystawę, na którą złożą się rozmaite formy wyrazów poparcia dla protestujących w Białorusi: hasła, plakaty, banery, notatki, rysunki, przemówienia, kwiaty i świece. Zaś podest, na którym znajduje się instalacja, niech stanie się sceną dla performatywnych wypowiedzi ludzi, którzy nie są obojętni na to, co dzieje się w sąsiednim kraju – żywą sceną aktów solidarności z Białorusią.

Białoruska rewolucja

Po rażąco sfałszowanych wyborach prezydenckich w Białorusi, od sierpnia 2020 nie ustają protesty. Społeczność międzynarodowa podziwia wytrwałość, kreatywność, kulturę i nieustraszoność protestujących. Obywatele Białorusi domagają się przedterminowych uczciwych wyborów i postawienia przed sądem tych, którzy uczestniczyli w ich fałszowaniu, a teraz stosują przemoc wobec własnych rodaków: zabijają, okaleczają i gwałcą.

Pokojowe protesty nasilają się każdego dnia, tworząc silniejsze i bardziej złożone łańcuchy solidarności i wzajemnego wsparcia. Setki tysięcy ludzi z całej Białorusi regularnie wyrażają swój sprzeciw na głównych placach i ulicach, co było nie do pomyślenia przed wyborami. To niesamowite zwycięstwo. Już kilkakrotnie protestujący zajęli Plac Niepodległości, na którym „święty” pomnik Lenina zamienił się w spontaniczną, aktywistyczną wystawę złożoną z plakatów i transparentów. Na jego cokole, pełnym biało-czerwonych świec i kwiatów, protestujący wykrzykiwali wolnościowe hasła, śpiewali piosenki i aranżowali przedstawienia.

Marmur społeczny

Instalacja stworzona przeze mnie przed Teatrem Polskim w Poznaniu wpisuje się cykl prac pod tytułem Marmur społeczny, opartych na obserwacji służb porządkowych mińskiego metra. Pracownicy służb – nie mogąc zmyć pigmentów graffiti wżerających się w marmurowe ściany podziemnych korytarzy metra – zaczęli pokrywać je folią imitującą ten kamień. Folia taka jest używana do zabezpieczania blatów kuchennych, czy lad sklepowych – to tani, dostępny dla każdego materiał – „marmur socjalny”.

Takie działanie stanowi wielowymiarowy obraz struktury politycznej współczesnej Białorusi, w której „kapitalistyczne” graffiti tak głęboko wgryza się w „radziecki” marmur, że nie da się go zmyć – można je jedynie przykryć chińską folią.

Prawdziwy marmur w swojej strukturze jest wynikiem skomplikowanych procesów – regularnych i chaotycznych zarazem, podobnie jak procesy społeczne. Obiekty, instalacje i rzeźby z cyklu Marmur społeczny powstają z tanich, przeważnie pustych w środku materiałów i są oklejane folią imitującą tytułowy szlachetny kamień. Obrazują współczesne mity i historyczne mistyfikacje Białorusi.

Sergey Shabohin

teatr-polski.pl